Halıda yerinde üretim, bölgesel istihdama çağrı
Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Üretim kapasitesi ve ürün kalitesiyle dünya halı pazarının lideri Çin’i ilk sıradan yerinden etmeye hazırlanan Türkiye halı sektörü, 2023 yılını yaklaşık 2,8 milyar dolar ihracat rakamıyla kapattı. Makine halılarında fiyat açısından yüzde 3,1 kayıp yaşansa da el halısı ihracatındaki yüzde 31,9 artış reyonda 2022 rakamlarının korunmasını sağladı.
El halılarının yarattığı katma değere dikkat çeken İstanbul Halı İhracatçıları Birliği (İHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Hayri Diler, şunları söyledi: “Makine halısının metrekare fiyatı 67 dolar olsa El halısının fiyatı 300 dolara kadar çıkıyor. Katma değeri çok yüksek. “Türkiye’de el halısı dokumacılığının canlandırılması gerekiyor” diye konuştu. ‘Yeniden El Halısı’ adında bir kitap yayınladıklarını ifade etti. Bu amacı güden bir birlik olarak Diler, “Halıcılık Türkiye’nin kültüründe var.
Türkiye’nin halı ülkesi olduğu algısı bizi dünyada öne çıkarıyor. “Geçmişte Sümer Halı ile başlayan dokuma kampanyasını yeniden başlatmalıyız” dedi. El yapımı halı dokumayı cazip hale getirmenin yollarını anlatan Diler, şöyle konuştu: “Bunun anahtarı dokumacıyı sigortalamak ve sosyal güvenliği sağlamaktır.
Bu sayede yerinde istihdam yaratılmakta ve potansiyel üreticiler iş hayatına çekilmektedir. Bu da kentlere göçü engeller ve kırsal kalkınmayı sağlar. Pilot çalıştaylar oluşturulabilir ve daha sonra bu çalıştaylar Türkiye geneline yayılabilir.” 2016 yılında yaptıkları çalışmada toplam dokumacı sayısını 18 bin olarak belirlediklerini belirten Diler, mevcut sayının 12 bin civarında olduğunu tahmin etti.
400-500 bin dolarlık satışlar kayıtlara geçmiyor
Bugünkü el yapımı halı ihracatının rekor düzeyde 73 milyon dolar civarında olduğunu hatırlatan Diler, gerçek ihracat rakamının çok daha yüksek olduğunu söyledi. İHİB Lideri Diler, “Turist satışları ve online satışlar sendika kayıtlarına yansımıyor.
400-500 bin dolarlık satışın kayıtlara geçemeyeceğini tahmin ediyoruz. Bunların ETGB’lere kaydedilmesi için başvuruda bulunduk. Ancak firmanın bireysel başvuru yapması gerekmektedir. Bu da çaba gerektirir. Bu kez el halısı üzerinde resmi görünen rakam dikkat gerektirmeyen bir küme algısı yaratıyor.
“Kayıt olduktan sonra rakamlar aniden patlayacak” dedi. Organik, doğal ve çevre dostu çalışma trendinin dünya çapında yaygınlaşmasıyla el yapımı halılara talebin artacağını belirten Diler, “Buna paralel olarak zanaatkarlar da giderek ön plana çıkacak. “Geleceği bugün yakalarsak oradaki rakiplerimize karşı farkımızı ortaya koyabiliriz” dedi.
Kayıp yaşadığımız piyasaları inceleyeceğiz
Türkiye halı ihracatında en büyük pay %28,1 ile ABD’ye aittir. ABD’ye 2023 yılında halı ihracatı 773 milyon dolar olarak kaydedilirken, 2023 yılında halı ihracatında en fazla artış gösteren ülke ise yüzde 130 artışla Suudi Arabistan oldu.
Bu rakamlarla Türkiye ihracatında 18’inci sırada yer alan halı bölümü, 2024 yılında ihracatını artırmayı hedefliyor. 2024 yılında en değerli çalışmalarından birinin ihracatta düşüş yaşadığı ülkeleri analiz etmek olacağını anlatan Ahmet Hayri Diler, şöyle konuştu: “Birleşik Arap Emirlikleri, Rusya gibi halı ithalatının arttığı ancak ihracatımızın azaldığı ülkeler var.
Bu ülkelerdeki payımızın neden azaldığını, ne yapmamız gerektiğini araştıracağız. 2024’te heyetler düzenleyip biraz da buna odaklanacağız” dedi. Diler, küresel ve yerel pazardaki durumun bugünkü gibi devam etmesi durumunda 2024 yılında ihracatı artıracaklarını belirtti.
İki sendika halı konusunda konsorsiyum sağladı
Ekonomik kriz zamanlarında birlik ve beraberliğin önemine dikkat çeken Diler, “Biz İHİB ve GAİB Halı İhracatçı Birlikleri olarak Türkiye’de daha önce yapılmamış bir şeyi yaptık, birlikte fuar düzenledik. Kolektif hareket etmemiz gereken zamanlardan geçiyoruz.
Bu hareketimizin tüm dernek, birlik ve şirketlere yayılmasını temenni ediyoruz” dedi. Bu iş birliği sonucunda İstanbul’u halı fuarlarında üs haline getirmeyi hedeflediklerini anlatan Diler, bunun için altyapısı tamamlanmış 500 bin metrekarelik modern bir fuar alanına ihtiyaç olduğunu vurguladı.
İran, Özbekistan, Cezayir, Mısır gibi ülkelerin halıda Türkiye’ye rakip olmaya başladığını belirten Diler, Türkiye’nin güçlü halı altyapısıyla her zaman yeni ürünler geliştirdiğini ifade etti. Türkiye’nin 2023 yılındaki toplam halı üretimi 612 milyon metrekare olacakken, Türkiye’deki üretim merkezi ise Gaziantep olarak öne çıkıyor.
Döviz artışı enflasyonla uyumlu olmalı
Ekonomide enflasyonun dizginlenmesine yönelik adımların atıldığını belirten Ahmet Hayri Diler, “Maliyet artışlarının önüne geçebilmek adına enflasyon çok büyük bir sorundur. Önlenirse birçok şey çözülür. Ancak ihracatçının rahatlaması için döviz kurunun enflasyondaki artışla orantılı gitmesi gerekiyor. “Dengenin olması lazım” dedi.
Türkiye’ye gelince; Lokum, kahve, halı
Ahmet Hayri Diler, küresel pazardaki krizin aşılmasıyla herkes gibi halının da rahatlayacağını belirterek, şöyle konuştu: “Türkiye denilince akla ilk gelen ürünler lokum, kahve, halı ve nazardır. boncuklar. Yani halı kesinlikle ilk 5 değer arasında yer alıyor. Dolayısıyla bu değeri korumamız lazım” dedi.
